Het debat over ADHD: écht of ...?

(wat zou jij invullen op de ...?)

Tegenwoordig lijkt alles ADHD te zijn.
Iemand vergeet zijn sleutels? ADHD. Een kind kan niet stilzitten? ADHD.
Je hebt drie boeken tegelijk open liggen en geen idee meer waar je was gebleven? ADHD.

En ergens is dat ook logisch, het label is bekender dan ooit. Maar het probleem is dat er in de volksmond nauwelijks onderscheid meer wordt gemaakt tussen de drie verschillende typen ADHD, terwijl daar in mijn ogen juist enorm veel verschil in zit.

Voor wie het even kwijt is:

• Overwegend onoplettend type (voorheen ADD genoemd)

• Overwegend hyperactief-impulsief type

• Gecombineerd type

Elk type heeft zijn eigen uitdagingen, valkuilen én sterke punten. Toch worden ze op één hoop gegooid, alsof we het over dezelfde gebruiksaanwijzing hebben.

En daarbij: is het wel ADHD? Of spelen er andere factoren mee? Hoe vaak ik niet hoor dat cliënten die bij de GGZ hebben gelopen of zich daar aanmelden, te horen krijgen dat ze niet geholpen kunnen worden omdat ze niet in een hokje passen! Het is bizar. Verzekeringstechnisch is het ooit zo bedacht: als er een duidelijke DSM-diagnose wordt gesteld, kan er een vergoeding worden aangevraagd voor behandeling bij de GGZ. Dat is nog een soort van begrijpelijk vanuit een ooit bedacht systeem, maar tegelijk ook beperkend. Onder professionals praat het makkelijker als er een hokje past bij een cliënt, om een beetje richting te hebben in plaats van een waslijst aan symptomen opnoemen, maar daar stopt het dan ook vaak. Kijk verder! Stop met die oogkleppen en kijk naar de persoon die voor je zit/staat/omschreven staat op papier.

·         En het gaat niet alleen om ADHD. Vergelijkbare symptomen zie ik ook bij mensen met bijvoorbeeld ASS, borderline, depressie, niet-aangeboren hersenletsel (NAH), burn-out, PTSS of HSP. De oorzaak kan verschillen, maar de impact van de symptomen op het dagelijks leven is vaak net zo groot. Wat ik daar verder van vind, bewaar ik voor een andere keer…

Grappen die pijn kunnen doen

Ik hoor het vaak: "Ach, dat is gewoon een ADHD’er/Autist" — vaak bedoeld als grap, soms als bijnaam.
In plaats van “lulletje rozewater” of “domme doos” wordt er dan gekozen voor een diagnose-etiket.
En hoewel humor helpt om dingen luchtig te houden, wordt er zelden bij stilgestaan dat die grap misschien gaat over iemands dagelijkse worsteling.
Dat het geen “grappige eigenschap” is, maar iets dat invloed heeft op elk detail van hun leven.

En dan die andere opmerkingen…

Acht jaar geleden kreeg ik eens de vraag: "Is er dan wel een markt voor, voor jouw doelgroep?"
Alsof mensen met ADHD, ASS of andere vormen van neurodivergentie maar een niche zijn die er “toevallig” bij hoort.

Of die andere klassieker: "Heeft iedereen niet eens een beetje chaos?"
Alsof het gaat om af en toe een rommelig hoofd of een vergeten afspraak.

Het verschil is: bij ADHD-achtige kenmerken gaat het niet om af en toe. Het is er altijd. Het beïnvloedt je werk, je relaties, je zelfbeeld en soms zelfs je gezondheid. Het is geen losse eigenschap, het is een manier waarop je brein informatie verwerkt en waarop je hele leven is gebouwd.

Wel of geen diagnose, de impact is echt

Of iemand nu een officiële diagnose heeft of zich gewoon herkent in het label, maakt voor de impact weinig uit. De symptomen kunnen je leven totaal ontregelen:

• Een chaotisch hoofd, alsof er 27 tabbladen openstaan.

• Moeite met plannen, waardoor je altijd het gevoel hebt achter de feiten aan te lopen.

• Emoties die voelen als een achtbaan zonder rem.

• Hyperfocus op de verkeerde dingen op het verkeerde moment.

• En ja… spullen kwijtraken op plekken waar je zelf nog nooit bent geweest.

Dit is geen kwestie van “even wat meer discipline” of “je best doen”. Het gaat om hersenprocessen die net anders werken, en om patronen die diep verankerd zitten in hoe je je leven beleeft.

Waarom nuance zo belangrijk is

Het debat over ADHD gaat vaak óf de kant op van “het bestaat niet, diagnoses worden te makkelijk gegeven” óf “ADHD is je superkracht!”.
De waarheid zit ergens in het midden.
ADHD kan je creatief, vindingrijk en energiek maken, maar zonder de juiste steun en strategieën kan het ook zorgen voor burn-out, faalangst en relationele problemen.

Mijn wens

Mijn wens is dat we minder snel roepen, en meer nieuwsgierig vragen: “Hoe is dat voor jou?”
Dat we het verschil blijven zien tussen de types, maar ook dat we verder kijken dan het label alleen. Dat we de symptomen per persoon onderzoeken en begrijpen dat ADHD-achtige kenmerken ook kunnen ontstaan door wat iemand heeft meegemaakt in het leven, zoals langdurige stress, trauma of overbelasting.

Dat we op een holistische manier kijken naar de mens als geheel, waarbij het doel niet is om iemand in een hokje te plaatsen, maar om handvatten te vinden die écht passen bij die persoon.

📌 Kortom:
Of je nou wel of geen diagnose hebt, als de chaos je leven beïnvloedt, verdien je strategieën die werken voor jouw brein. Dáár zit voor mij de kern: niet in het debat óf ADHD bestaat, maar in hoe we mensen helpen grip te krijgen op hun dagelijks leven.