Diagnose of niet
Neurodiversiteit vraagt geen diagnose, maar erkenning
Soms hoor ik mensen zeggen:
“Ik denk dat ik misschien ADHD heb... maar ik heb geen diagnose hoor.”
Alsof ze zich meteen moeten verontschuldigen. Alsof ze pas serieus genomen mogen worden als een deskundige met een stempel zwaait.
En dat raakt me. Want ik zie het zo vaak: mensen die zichzelf blijven wegcijferen of twijfelen aan hun gevoel, simpelweg omdat er geen officiële “verklaring” voor is.
Alsof de chaos in hun hoofd, het uitstelgedrag, de intense emoties of de overprikkeling pas meetellen als het medisch is vastgesteld.
Maar hier komt het:
Neurodiversiteit vraagt geen diagnose. Het vraagt erkenning.
Ik kom altijd erg bij van even de natuur in. Even niks willen, moeten behalve even zijn met jezelf.
En hoe lekker is een strandwandeling vroeg in de ochtend wanneer het nog rustig is.
Je brein is niet stuk — het werkt anders
Neurodiversiteit betekent simpelweg dat er verschillende manieren zijn waarop hersenen informatie verwerken.
Dat je anders denkt, voelt, handelt, leert. Dat je misschien sneller afgeleid bent, of juist hypergefocust. Dat je moe wordt van dingen die anderen lijken te fluitend doen.
Dat is geen fout. Dat is variatie. En het bestaat allang, met of zonder label.
Maar in een wereld die vooral gebouwd is voor het gemiddelde brein, voel je je dan vaak “te veel,” “te langzaam,” “te chaotisch,” of “te gevoelig.”
En dan lijkt een diagnose ineens een toegangsbewijs. Tot hulp, tot begrip, tot zelfzorg. Maar ook voor jezelf als bevestiging; "het ligt niet aan mij".
Een diagnose kan helpend zijn, maar is geen voorwaarde
Laat me helder zijn: een diagnose kan ontzettend waardevol zijn.
Het kan erkenning geven, richting, uitleg, taal voor dat wat je al zo lang voelt.
Maar het is geen must.
Je hoeft niet te wachten tot een arts of psycholoog zegt: “Ja, dit is het.”
Want het echte werk begint niet met een diagnose. Het begint met jezelf serieus nemen.
Wat mensen écht nodig hebben
Wat jij nodig hebt, en zoveel mensen met een neurodivers brein, is niet nóg een test.
Maar een omgeving die zegt:
“Het is logisch dat je het soms lastig vindt.”
“Je hoeft niet op dezelfde manier te functioneren als iedereen.”
“Laten we kijken wat voor jóu werkt.”
Dat is erkenning.
Dat is veiligheid.
Dat is het begin van verandering.
En de grap is, heeft niet iederéén dat nodig? Met of zonder 'anders werkend brein"? Ieder brein werkt anders. De grap is ook, dat als je random mensen vraagt of ze zich wel eens hebben afgevraagd welke kenmerken zij hebben die bij een label horen, het antwoord vaak genoeg "ja" is.
En als je willekeurige mensen vraagt of ze zich weleens hebben afgevraagd of ze kenmerken hebben die bij een label horen, is het antwoord vaak: “ja, eigenlijk wel.” (zie hier voor een overzichtje)
En wist je dat uit onderzoek blijkt dat zo’n 20 tot 30% van de mensen zich herkent in kenmerken van ADHD, overprikkeling of concentratieproblemen, zónder ooit een diagnose te hebben gekregen? Dat sluit naadloos aan bij het idee dat we breinvormen niet moeten vastpinnen, maar leren begrijpen in hun breedte. Neurodiversiteit gaat over de realiteit van verschillen, niet over het afbakenen van afwijkingen.
Misschien is dat wel het echte bewijs dat neurodiversiteit geen uitzondering is,
maar simpelweg menselijkheid in al haar vormen.
En wat als je gewoon begint?
Wat als je niet wacht op een officiële stempel?
Wat als je nu al leert om je dag anders in te delen?
Wat als je ruimte maakt voor rust in je hoofd, overzicht in je huis, lucht in je hart — gewoon omdat jij dat waard bent?
Wat als je niet hoeft te bewijzen dat je hulp nodig hebt, maar gewoon mag voelen:
“Ik wil het anders. En ik mag daar iets in kiezen.”
Jij bent niet je diagnose, je bent jezelf
En jij mag de regie nemen, op jouw manier.
Met of zonder label.
Met of zonder excuses.
Want jij bent niet kapot. Jij bent aan het ontdekken hoe jouw unieke brein, lijf en leven het beste samenwerken.
En daar hoef je geen toestemming voor te vragen.
Neurodiversiteit vraagt geen diagnose. Het vraagt erkenning.
En die begint bij jou.
Bronverwijzingen: 1. Trimbos-instituut (2021). ADHD bij volwassenen. https://www.trimbos.nl/kennis/adhd-bij-volwassenen/ 2. Barkley, R. A. (2011). Executive Functions: What They Are, How They Work, and Why They Evolved. 3. Elaine Aron – The Highly Sensitive Person. https://hsperson.com 4. WHO Mental Health Policy 2022–2030. https://www.who.int/publications/i/item/9789240058696
